The rules of the holy religion of Islam have come to us gradually. Fasting in Ramadan has gone through different stages.
The obligation is proven by a definite reason, and there is no doubt. The obligation is the rule of Allah (c) and must be fulfilled.
Behoove is like an obligation to most scholars. But the Hanafis believe that obligation is superior to behoove. In this sense, the one who denies a behoove is not an infidel but a sinner. According to the Hanafis, behoove has been proven with a definite reason, but there is suspicion about it.
Sunnah is the way of the Messenger of Allah. All the deeds (including the word of action and narration) that the Messenger of Allah (PBUH) has done or has been done in front of his eyes, and he has remained silent in front of it.
Mustahab is an action that if a person does, he will be rewarded. But if a person does not do it or leaves, he is not considered a sinner.
If a person intentionally leaves the obligation, the person becomes an infidel.
If a person leaves behoove, he becomes a sinner.
If a person leaves Sunnah, he will be blamed.
If a person leaves Mustahabb, he will not become a sinner.
Fasting in the second year of AH in Medina has considered obligatory on Muslims. The obligation of fasting in the holy month of Ramadan at that time was issued by Allah (SWT). This order will remain until the Day of Judgment. Fasting is obligatory for every Muslim, sane and mature Muslim who has the power to fast and resides in a city.
The reason for obligation of fasting in the holy month of Ramadan is several verses of the Holy Quran, the most important of which is this verse: O believers! Fasting is prescribed for you—as it was for those before you1—so perhaps you will become mindful ˹of Allah˺. Al-Baqarah, Verse 183. It is clear from this verse that fasting was also obligatory in pre-Islamic religions. As mentioned: So eat and drink, and put your heart at ease. But if you see any of the people, say, ‘I have vowed silence1 to the Most Compassionate, so I am not talking to anyone today.’” Maryam, Verse 26. He has made me a blessing wherever I go, and bid me to establish prayer and give alms-tax as long as I live. Maryam, Verse 31.
The second reason for fasting during the holy month of Ramadan in the Qur’an is the following verse: So whoever is present this month, let them fast. Al-Baqarah, Verse 185. The Prophet (PBUH) said: “Islam is based on five things: First, to testify that Allah (SWT) is one and there is no true god but Him, and Muhammad (PBUH) is the Messenger of Allah.” Second: offering prayers, third: giving Zakat, fourth: fasting the holy month of Ramadan, and fifth: performing Hajj of the Holy House of Allah (SWT).”
Talha ibn Obaidullah quotes: “One day a person came to the Messenger of Allah (PBUH) and told him, O Messenger of Allah, what are the obligations from Allah (PBUH) to the Muslims?
The Messenger of Allah first informed him about the five daily prayers and the number of rak’ats, then about the obligation of zakat, performing the Hajj of Baitullah Sharif if one can afford it, and the obligation of fasting during the holy month of Ramadan.
Then that person asked the Messenger of Allah (PBUH) that if I do these deeds, can I enter Paradise?
The Messenger of Allah (PBUH) said to him: Yes, you can.”
The third reason for fasting during the holy month of Ramadan is that all Muslims believe that fasting during the holy month of Ramadan is obligatory.
The Messenger of Allah (PBUH) said: “My nation will never agree on misguidance.”
The stages of the obligation of fasting in the holy month of Ramadan and the wisdom of these stages:
Most issues in the holy religion of Islam have been expressed gradually. For example, the Holy Quran has been gradually revealed to the Holy Prophet (PBUH) in about 23 years. If the Holy Quran was revealed once, it would be challenging for the Messenger of Allah (PBUH). And people may have no willingness to accept it. And there were many cases that the Qur’an had to answer. In this regard, the Qur’an has been revealed gradually.
For example, the ruling that wine is forbidden in the Holy Qur’an is expressed in four stages.
First step: And from the fruits of palm trees and grapevines you derive intoxicants1 as well as wholesome provision. Surely in this is a sign for those who understand. An-Nahl, Verse 67.
Second stage: They ask you ˹O Prophet˺ about intoxicants and gambling. Say, “There is great evil in both, as well as some benefit for people—but the evil outweighs the benefit.”1 They ˹also˺ ask you ˹O Prophet˺ what they should donate. Say, “Whatever you can spare.” This is how Allah makes His revelations clear to you ˹believers˺, so perhaps you may reflect. Al-Baqarah, Verse 219.
Step 3: O believers! Do not approach prayer while intoxicated1 until you are aware of what you say, nor in a state of ˹full˺ impurity2—unless you merely pass through ˹the mosque˺—until you have bathed. An-Nisa, Verse 43.
Step 4: O believers! Intoxicants, gambling, idols, and drawing lots for decisions1 are all evil of Satan’s handiwork. So shun them so you may be successful. Al-Ma’idah, Verse 90.
Similarly, the obligation of fasting during the holy month of Ramadan has three stages.
In the first stage, fasting was optional. Muslims could fast as many days as they wanted in a year.
The second stage was that Muslims had to fast from sunrise to sunset, but if a fasting person fell asleep during iftar, he should have fasted until tomorrow night. This was the most challenging stage. Later other verses were revealed: It has been made permissible for you to be intimate with your wives during the nights preceding the fast. Your spouses are a garment1 for you as you are for them. Allah knows that you were deceiving yourselves.2 So He has accepted your repentance and pardoned you. So now you may be intimate with them and seek what Allah has prescribed for you.3 ˹You may˺ eat and drink until you see the light of dawn breaking the darkness of night, then complete the fast until nightfall. Do not be intimate with your spouses while you are meditating in the mosques. These are the limits set by Allah, so do not exceed them. This is how Allah makes His revelations clear to people, so they may become mindful ˹of Him˺. Al-Baqarah, Verse 187.
The third stage is the stage of the permanent obligation of fasting during the holy month of Ramadan. So whoever is present this month, let them fast. Al-Baqarah, Verse 185.
Therefore, fasting is an obligation for every Muslim, wise and mature person who has the power to fast and resides in a region. Every Muslim is obliged to understand and apply the rules of Islam. And the judgments that are obligations must be given priority.
Conclusion:
- Fasting was an obligation for Muslims in the second year of AH.
- It has been assumed that fasting during the holy month of Ramadan has been proven in several verses of the Holy Quran, the hadiths of the Prophet (PBUH), and the consensus of the Muslim Ummah.
- In the first stage, fasting was optional.
- The second stage had more challenging conditions.
- In the third stage, fasting with explicit verses of the Holy Quran was an obligation for Muslims.
احکام دین مقدس اسلام به شکل تدریجی٬ مرحله به مرحله به ما آمده است. روزه گرفتن در ماه رمضان نیز به همین شکل مراحل مختلف را طی نموده است.
فرض آن چیزی است که با دلیل قطعی ثابت شده و هیچ شکی در آن نباشد. یعنی فرض حکم الله (ج) بوده٬ و باید انجام داده شود.
واجب در نزد اکثریت علما٬ شبیه فرض است. اما حنفی ها بدین باور هستند که فرض برتر از واجب است. بدین لحاظ انکار کننده واجب کافر نشده٬ بلکه فاسق میشود. به نظر حنفی ها٬ واجب با دلیل قطعی ثابت شده٬ ولی یک ظن در آن وجود دارد.
سنت طریقت رسول الله است. یعنی همه اعمال (اعم از قول٬ فعل٬ و تقریر) که رسول الله (ص) انجام داده٬ و یا در پیش چشم ایشان انجام داده شده٬ و ایشان در مقابل آن سکوت کرده اند.
مستحب عملی است٬ که اگر یک شخص آنرا انجام دهد٬ ثواب کسب میکند. اما اگر یک شخص آنرا انجام ندهد یا ترک کند٬ گهنکار محسوب نمیشود.
اگر عمدا یک شخص فرض را ترک کند٬ کافر میشود.
اگر یک شخص واجب را ترک کند٬ گنهکار میشود.
اگر یک شخص سنت را ترک کند٬ ملامت میشود.
اگر یک شخص مستحب را ترک کند٬ گنهکار نمیشود.
روزه گرفتن در ماه مبارک رمضان در سال دوم هجری٬ در مدینه منوره٬ بر مسلمان فرض شده است. یعنی حکم فرض بودن روزه گرفتن در ماه مبارک رمضان در آن زمان٬ از جانب الله (ج) صادر شده است. این حکم تا روز قیامت باقی میباشد. روزه گرفتن بر هر انسان مسلمان٬ عاقل٬ و بالغ که قدرت گرفتن روزه را داشته٬ و مقیم یک شهر باشد٬ فرض گردانیده شده است.
دلیل فرض بودن روزه گرفتن در ماه مبارک رمضان آیات متعدد قرآنکریم است٬ که مقدم ترین آن این ایت است: «يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنوا كُتِبَ عَلَيكُمُ الصِّيامُ كَما كُتِبَ عَلَى الَّذينَ مِن قَبلِكُم لَعَلَّكُم تَتَّقونَ؛ ای افرادی که ایمان آوردهاید! روزه بر شما نوشته شده، همانگونه که بر کسانی که قبل از شما بودند نوشته شد؛ تا پرهیزکار شوید.»سوره مبارکه البقرة آیه183 . از این آیت هویدا میگردد٬ که در ادیان قبل از اسلام نیز٬ گرفتن روزه فرض بوده است. چنانچه ذکر شده است: « فَكُلِي وَاشْرَبِي وَقَرِّي عَيْنًا ۖ فَإِمَّا تَرَيِنَّ مِنَ الْبَشَرِ أَحَدًا فَقُولِي إِنِّي نَذَرْتُ لِلرَّحْمَٰنِ صَوْمًا فَلَنْ أُكَلِّمَ الْيَوْمَ إِنْسِيًّا؛ پس اى زن، بخور و بياشام و شادمان باش و اگر از آدميان كسى را ديدى بگوى: براى خداى رحمان روزه نذر كردهام و امروز با هيچ بشرى سخن نمىگويم.» آیه 26 سوره مریم. «وَجَعَلَنِي مُبَارَكًا أَيْنَ مَا كُنْتُ وَأَوْصَانِي بِالصَّلَاةِ وَالزَّكَاةِ مَا دُمْتُ حَيًّا؛ و مرا هر کجا که باشم مایه برکت (و رحمت) گردانید، و تا زندهام به عبادت نماز و زکات سفارش کرد.» آیه 31 سوره مریم.
دومین دلیل فرض بودن روزه گرفتن در ماه مبارک رمضان در قرآن٬ آیت ذیل است: فَمَنْ شَهِدَ مِنْكُمُ الشَّهْرَ فَلْيَصُمْهُ؛ پس هر که دریابد ماه رمضان را (مهتاب را بیبیند) باید آن را روزه بدارد. آیه 185 سوره بقره. رسول الله (ص) در مورد فرض بودن روزه فرموده اند: «اسلام بر پنج چيز بنا شده است: نخست، گواهي دادن براينكه خداوند، يكي است و جز او، معبود برحقي وجود ندارد و محمد (ص) رسول خداست. دوم: اقامة نماز، سوم: دادن زكات، چهارم: روزه گرفتن ماه مبارك رمضان٬ و پنجم: اداي حج بیت الله شریف.» همچنان در جای دیگر٬ طلحه بن عبیدالله از رسول الله (ص) نقل نموده است که «یک روز یک شخص نزد رسول الله (ص) آمده و گفت٬ ای رسول الله (ص) به من از آنچه که الله (ج) بر مسلمانان فرض گردانیده است٬ بگویید.
رسول الله برای او ابتدا در مورد نماز های پنجگانه و تعداد رکعات آن٬ سپس در مورد فرضیت زکات٬ ادای حج بیت الله شریف در صورتیکه شخص توان مالی داشته باشد٬ فرض بودن زوره گرفتن در ماه مبارک رمضان معلومات داد.
سپس آن شخص از رسول الله (ص) پرسید که اگر من این اعمال را انجام دهم داخل بهشت شده میتوانم؟
رسول الله (ص) به او گفت: بلی میتوانی.»
سومین دلیل فرض بودن روزه گرفتن در ماه مبارک رمضان اینست٬ که همه ملت مسلمان به این اعتقاد دارند که روزه گرفتن در ماه مبارک رمضان فرض است.
رسول الله (ص) فرموده اند: «امت من هرگز٬ بر گمراهی با هم متفق نمیشوند.»
مراحل فرض شدن روزه گرفتن در ماه مبارک رمضان و حکمت این مراحل:
بیشتر مسایل در دین مقدس اسلام به شکل تدریجی بیان شده است. مثلا٬ قرآنکریم در مدت ۲۳ سال به شکل تدریجی بر حضرت رسول الله (ص) نازل شده است. دلیل آن این است که٬ اگر قرآنکریم بشکل دسته جمعی (یک مرتبه یی) نازل میشد٬ بر رسول الله (ص) خیلی دشوار میبود. و دیگر٬ ممکن مردم حاضر به پذیرفتن آن نبودند. و دیگر اینکه٬ بسیاری از قضایا اتفاق می افتاد که باید٬ قرآن پاسخ آنرا میداد. بدین لحاظ قرآن به شکل تدریجی نازل شده است.
به طور مثال٬ حکم حرام بودن شراب در قرآنکریم٬ در چهار مرحله بیان شده است.
مرحله اول: «وَمِنْ ثَمَرَاتِ النَّخِيلِ وَالْأَعْنَابِ تَتَّخِذُونَ مِنْهُ سَكَرًا وَرِزْقًا حَسَنًا ۗ إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَآيَةً لِقَوْمٍ يَعْقِلُونَ؛ و هم از میوههای درخت خرما و انگور که از آن نوشابههای شیرین و رزق حلال نیکو به دست آرید، که در این کار نیز آیتی (از قدرت حق) برای خردمندان پدیدار است.» آیه 67 سوره نحل.
مرحله دوم: « يَسْأَلُونَكَ عَنِ الْخَمْرِ وَالْمَيْسِرِ ۖ قُلْ فِيهِمَا إِثْمٌ كَبِيرٌ وَمَنَافِعُ لِلنَّاسِ وَإِثْمُهُمَا أَكْبَرُ مِنْ نَفْعِهِمَا ۗ وَيَسْأَلُونَكَ مَاذَا يُنْفِقُونَ قُلِ الْعَفْوَ ۗ كَذَٰلِكَ يُبَيِّنُ اللَّهُ لَكُمُ الْآيَاتِ لَعَلَّكُمْ تَتَفَكَّرُونَ؛ درباره شراب و قمار از تو می پرسند، بگو: در آن دو، گناهی بزرگ و سودهایی برای مردم است، و گناه هر دو از سودشان بیشتر است. و از تو می پرسند: چه چیز انفاق کنند؟ بگو: از آنچه افزون بر نیاز است. خدا این گونه آیاتش را برای شما بیان می کند تا بیندیشید.» آیه 219 سوره بقره.
مرحله سوم: «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَقْرَبُوا الصَّلَاةَ وَأَنْتُمْ سُكَارَىٰ حَتَّىٰ تَعْلَمُوا مَا تَقُولُونَ وَلَا جُنُبًا إِلَّا عَابِرِي سَبِيلٍ حَتَّىٰ تَغْتَسِلُوا؛ اى كسانى كه ايمان آوردهايد، در حال مستى به نماز نزديك نشويد تا زمانى كه بدانيد چه مىگوييد؛ و [نيز] در حال جنابت [وارد نماز نشويد] -مگر اينكه راهگذر باشيد- تا غسل كنيد؛» آیه 43 سوره نساء
مرحله چهارم: « يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنَّمَا الْخَمْرُ وَالْمَيْسِرُ وَالْأَنْصَابُ وَالْأَزْلَامُ رِجْسٌ مِنْ عَمَلِ الشَّيْطَانِ فَاجْتَنِبُوهُ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ؛ ای اهل ایمان، شراب و قمار و بتپرستی و تیرهای گروبندی همه اینها پلید و از عمل شیطان است، از آن البته دوری کنید تا رستگار شوید.» آیه 90 سوره مائده.
به همین شکل٬ فرض شدن روزه گرفتن در ماه مبارک رمضان٬ سه مرحله داشته است.
معاذ بن جبل از حضرت رسول الله (ص) روایت میکند که: «روزه ماه مبارک رمضان در سه مرحله برای ما فرض گردانیده شده است.» دلیل طی نمودن این مراحل٬ رسیدن به تکامل و درک درست مسایل مربوط به روزه میباشد.
در مرحله اول روزه گرفتن اختیاری بود. یعنی مسلمانان میتوانستند در یک سال هر چند روز را که میخواستند٬ روزه بگیرند.
مرحله دوم قسمی بود٬ که مسلمانان باید از طلوع آفتاب تا غروب آفتاب روزه میگرفتند؛ ولی٬ اگر شخص روزه دار در زمان افطار به خواب میرفت٬ باید تا فردا شب روزه میگرفت. این سخت ترین مرحله بود. بعدا آیات دیگر نازل شد: «أُحِلَّ لَكُمْ لَيْلَةَ الصِّيَامِ الرَّفَثُ إِلَىٰ نِسَائِكُمْ ۚ هُنَّ لِبَاسٌ لَكُمْ وَأَنْتُمْ لِبَاسٌ لَهُنَّ ۗ عَلِمَ اللَّهُ أَنَّكُمْ كُنْتُمْ تَخْتَانُونَ أَنْفُسَكُمْ فَتَابَ عَلَيْكُمْ وَعَفَا عَنْكُمْ ۖ فَالْآنَ بَاشِرُوهُنَّ وَابْتَغُوا مَا كَتَبَ اللَّهُ لَكُمْ ۚ وَكُلُوا وَاشْرَبُوا حَتَّىٰ يَتَبَيَّنَ لَكُمُ الْخَيْطُ الْأَبْيَضُ مِنَ الْخَيْطِ الْأَسْوَدِ مِنَ الْفَجْرِ ۖ ثُمَّ أَتِمُّوا الصِّيَامَ إِلَى اللَّيْلِ ۚ وَلَا تُبَاشِرُوهُنَّ وَأَنْتُمْ عَاكِفُونَ فِي الْمَسَاجِدِ ۗ تِلْكَ حُدُودُ اللَّهِ فَلَا تَقْرَبُوهَا ۗ كَذَٰلِكَ يُبَيِّنُ اللَّهُ آيَاتِهِ لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمْ يَتَّقُونَ؛ در شبِ روزهایی که روزه دار هستید، آمیزش با زنانتان برای شما حلال شد. آنان برای شما لباسند و شما برای آنان لباسید. خدا می دانست که شما [پیش از حلال شدن این کار] به خود خیانت می کردید، پس توبه شما را پذیرفت و از شما در گذشت. اکنون [آزاد هستید که] با آنان آمیزش کنید و آنچه را خدا [در این کار] برای شما مقرّر داشته [از فضیلت، ثواب، پاکدامنی از حرام و فرزند شایسته] طلب کنید. و بخورید و بیاشامید تا رشته سپید صبح از رشته سیاه شب برای شما آشکار شود؛ سپس روزه را تا شب به پایان برید. و در حالی که در مساجد معتکف هستید با زنان آمیزش نکنید. اینها حدود خداست، به آنها نزدیک نشوید. خدا این گونه آیاتش را برای مردم بیان می کند تا [از مخالفت اوامر و نواهی او] بپرهیزند.» آیه 187 سوره بقره
مرحله سوم٬ مرحله فرض شدن دایمی روزه گرفتن در ماه مبارک رمضان است. فَمَنْ شَهِدَ مِنْكُمُ الشَّهْرَ فَلْيَصُمْهُ؛ پس هر که دریابد ماه رمضان را (مهتاب را بیبیند) باید آن را روزه بدارد. آیه 185 سوره بقره.
پس٬ روزه گرفتن بر هر انسان مسلمان٬ عاقل٬ و بالغ که قدرت گرفتن روزه را داشته٬ و مقیم یک منطقه باشد٬ فرض گردانیده شده است. هر شخص مسلمان مکلف است که احکام دین اسلام را بفمد٬ و انرا عملی کند. و احکامی که فرض قرار داده شده اند٬ باید در اولویت قرار داده شود.
نتیجه گیری
روزه در سال دوم هجری بر مسلمانان فرض شد.
فرض بوده روزه گرفتن در ماه مبارک رمضان٬ در آیات متعدد قرآنکریم٬ احادیث رسول الله (ص)٬ و اجماع امت مسلمان٬ ثابت شده است.
در مرحله اول روزه گرفتن اختیاری بود.
مرحله دوم شرایط سخت تری داشت.
در مرحله سوم٬ روزه گرفتن با آیات صریح قرآنکریم٬ بر مسلمانان فرض شد.